Jakub Małecki „Dżozef” – recenzja

Jakub Małecki Dżozef, stron 384,
Wydawnictwo W.A.B., 2011

Muszę przyznać, że przekonuję się do polskich pisarzy. Ostatnio na blogu gościł Bartek Basiura, nieco wcześniej Kossakowska, Lewandowski, Ćwiek i dwukrotnie Miszczuk, a także Ziemiański jako niewypał. Małecki natomiast ląduje tutaj już drugi raz i z pewnością nie ostatni. Niewątpliwie twórczość tego pisarza zasługuje na uwagę, czego dowodzi powieść Dżozef.  

Głównym bohaterem książki jest Grzesio Bednar. Grzechu to dwudziestotrzyletni absolwent zawodówki i mieszkaniec blokowiska na warszawskiej Pradze, który generalnie ma pecha. Jednego dnia zostaje napadnięty i okradziony, drugiego traci pracę, zaś trzeciego trafia do szpitala ze złamanym nosem. Wraz z nim na sali leżą: rzutki biznesmen Kurz, narzekający na wszystko dookoła Maruda oraz małomówny i tajemniczy Czwarty, wielbiciel książek Josepha Conrada. Pobyt w szpitalu dłuży się niemiłosiernie, a czas wypełnia telewizja na dwuzłotówki oraz wizyty, które rzadko należą do przyjemnych. Wszystko zmienia się, kiedy któregoś wieczora Czwarty zaczyna gorączkować. W majakach dyktuje Grzesiowi tajemniczą opowieść. Wkrótce w szpitalu zaczynają dziać się niepokojące i dziwne rzeczy – znikają sale, korytarz, drzwi – słowem, świat dookoła bohaterów kurczy się…

   Dżozef to zderzenie dwóch światów. Jeden to środowisko dresiarzy, którego przedstawicielem jest Grzesio. Mamy więc nie tylko charakterystyczny dresiarski slang, ale też imprezy, panienki, siłownia, przeklinanie pod blokiem, ćpanie i bójki, a także brak pracy i perspektyw. Zupełnie inną rzeczywistość przedstawia snuta przez Czwartego opowieść o Stasiu Baryłczaku, która rozpoczyna się w latach 50. – nieco baśniowa, ale też smutna i przygnębiająca. Towarzysz Grzesia ze szpitalnej sali opowiada historię swojego dzieciństwa, naznaczonego piętnem w postaci mrocznego Kozła Drewniaka, powołanej przez chłopca do życia. Pomostem łączącym bohaterów z tych dwóch skrajnie różnych światów (czyli Grzesia i Stanisława) jest twórczość wspomnianego Josepha Conrada – a konkretniej zawarte w niej moralne dylematy i szukanie samego siebie, co również łączy naszego dresiarza z człowiekiem, który (jak mu się zdaje) przegrał własne życie przez dręczącego go demona z dzieciństwa.

Największym plusem książki są bohaterowie, do bólu prawdziwi i ludzcy. Grześ to prosty chłopak, który chce coś robić, do czegoś dojść. Męczy się w związku z Weroniką, której nawet nie lubi, a tak naprawdę jego myśli zajmuje dziewczyna z sąsiedztwa. Jego najlepsi kumple to Cegła (ćpun, złodziej i handlarz częściami samochodowymi) i Jurij (zapalony maniak imprez Sunrise Festiwal). Sam Grzechu nie jest typowym przedstawicielem środowiska blokersów – chce coś w życiu osiągnąć i nieraz pokazuje, że pod górą mięśni ma także mózg i potrafi myśleć. Czwarty, skryty i małomówny wielbiciel Conrada, dla którego twórczość pisarza jest jedyną ucieczką od znienawidzonego demona, który niemal przez całe życie pozbawiał go możliwości kochania drugiego człowieka, wypada niezwykle wiarygodnie. Podobnie jest z Marudą, którego niestety nie da się polubić (na szczęście szybko opuszcza szpital i powieść) oraz z panem Leszkiem, stanowiącym obraz typowego, zapracowanego biznesmena, który nieco kręci w interesach. Kozioł Drewniak, groźnie łypiący na czytelnika z okładki, jest wredny, złośliwy i wkurzający. Stworzony przez ośmioletniego Stasia, tkwi przy nim jak cień i, zazdrosny o relacje chłopca z innymi ludźmi, nie pozwala mu cieszyć się normalnym życiem. Symbolizuje demony, z którymi zmaga się z pewnością każdy z nas.

Dżozef to bardzo dobra książka. Powieść o powieści, o walce z demonami i poszukiwaniu samego siebie. Fuzja dresiarskiej gawędy z realizmem magicznym oraz elementami grozy, a także blokowego slangu z sentencjami z twórczości Conrada to wybuchowa mieszanka, która daje naprawdę świetny efekt. Słowem, porządna literatura godna polecenia.