Haruki Murakami „Mężczyźni bez kobiet” – recenzja

Haruki Murakami Mężczyźni bez kobiet, tłumaczenie:
Anna Zielińska-Elliot, tytuł oryginalny: Onna no
Inai Otokotachi (女のいない男たち), stron 320,
Warszawskie Wydawnictwo Literackie
 Muza SA, 2015

      Przy okazji recenzji „Najpiękniejszej dziewczyny w mieście” Bukowskiego wspomniałam, że nie przepadam za opowiadaniami. Wtedy moje zdanie o tej formie twórczości uległo zmianie, więc gdy tylko trafiłam na najnowszy zbiór opowiadań najsłynniejszego japońskiego pisarza, nie mogłam tego nie kupić, nie przeczytać i nie zrecenzować.

            „Mężczyźni bez kobiet” to zebranych siedem opowiadań o miłości. Lecz nie tylko o miłości – także o samotności, która nadchodzi nieuchronnie, gdy zabraknie tej pierwszej. Bohaterem każdego z opowiadań jest mężczyzna, w którego życiu nie ma kobiety (dosłownie lub metaforycznie). Albo odeszły, albo umarły albo wręcz wcale się nie pojawiły. Ci mężczyźni są w różnym wieku, od studentów po ludzi bardzo dojrzałych. Mamy tu owdowiałego aktora w średnim wieku i młodą dziewczynę, która jest jego kierowcą, mamy także nieszczęśliwie zakochanego lekarza, kobietę zwaną Szeherezadą oraz jej nietypową relację z mężczyzną przetrzymywanym w pewnym domu, mamy wariację na temat  „Przemiany” Franza Kafki, mamy właściciela baru oraz marynarzy. Jest humor oraz elementy surrealistyczne, magiczne i realistyczne. Jest tęsknota i fantazja wdzierająca się w codzienność. Jest także tajemnica, bo to właśnie z niej (oraz z miłości) zbudowane jest życie. A nikt nie potrafi opowiadać o tym w taki sposób,  w jaki robi to Murakami. 
            Już wcześniej miałam do czynienia z twórczością Harukiego Murakamiego, więc nie jest to moje pierwsze spotkanie z japońskim pisarzem. W moje ręce wpadła trylogia „1Q84” oraz „Tańcz, tańcz, tańcz”, które mnie zachwyciły i oczarowały. Niemniej było w przypadku „Mężczyzn bez kobiet”. Pisarz w tych opowiadaniach porusza głównie temat utraty bliskiej osoby. Każdy z tekstów niesie ze sobą ogromny ładunek emocji i bardzo mocno uderza nimi w czytelnika. Jest miłość, namiętność, ból, strach, rozpacz i samotność, a także tęsknota, smutek i melancholia. Bohaterowie to samotni mężczyźni – wycofani, po przejściach, tkwiący w martwym punkcie. Trwałe piętno na ich życiu odcisnęły rzecz jasna kobiety – mimo iż mowa o ich braku, to jednak ich obecność wprowadza zamęt w życiu bohaterów. Występują jako żony, kochanki, pacjentki i opiekunki, a nawet kierowca. W jednej chwili są obecne, w drugiej znikają bez słowa (przez przypadek, nieporozumienie, seks lub… tłum marynarzy) i pozostawiają pustkę. Murakami przedstawia świat kobiet oraz to, że w życiu bohaterów odgrywają bardzo znaczącą rolę. Są jak tlen lub fundament – bez nich nie byłoby niczego. A każdy mężczyzna, w którego życiu brak kobiety, cierpi w ten sam sposób. Jest bezradny i samotny, próbując czymś wypełnić pustkę lub godząc się z nią.

Murakami bawi się słowem pisanym (tutaj duże brawa dla tłumaczki za przemycenie gwary poznańskiej w opowiadaniu „Yesterday”). Jego język jest prosty w odbiorze, surowy i oszczędny, lecz jednocześnie z tych przesyconych metaforami niezbyt skomplikowanych zdań tworzy niezwykły świat, w którym rzeczywistość miesza się z fantazją. Trafia do wyobraźni czytelnika, pokazuje magię i prostotę codzienności, zmusza do refleksji. Opowiadania są wypełnione również jazzem, dymem, nawiązaniami do znanych dzieł literatury i klimatem tajemnicy, a między słowami kryje się rozdzierający smutek i tęsknota za tym, czego najbardziej nam brakuje.

Reasumując, najnowszy tom opowiadań najwybitniejszego japońskiego prozaika to bardzo dobra książka. Lektura niesamowicie wciąga, nie daje o sobie zapomnieć oraz pokazuje odmienność kultury Dalekiego Wschodu. Zostawia trwały ślad w duszy czytelnika, pozostawiając więcej pytań niż odpowiedzi. No cóż – odpowiedzi na wszystkie niezbadane jeszcze pytania przyniesie nam życie, które jest największą tajemnicą. I właśnie to jest głównym tematem „Mężczyzn bez kobiet”. Szczerze polecam.